کود هیومیک اسید یکی از بهترین و مؤثرترین کودهای ارگانیک برای بهبود کیفیت خاک و افزایش رشد گیاهان است. این کود از تجزیه مواد آلی طی سالها در خاکهای غنی از هوموس یا از منابعی مانند لئوناردیت استخراج میشود و نقش مهمی در افزایش حاصلخیزی خاک، بهبود ساختار آن و افزایش جذب عناصر غذایی دارد.
در ادامه، با ویژگیها، مزایا، نحوه استفاده و نکات مهم درباره کود هیومیک اسید آشنا میشوید.
هیومیک اسید چیست؟
هیومیک اسید گروهی از ترکیبات آلی پیچیده است که از تجزیه مواد گیاهی و جانوری در طبیعت تشکیل شدهاند. این ماده با فعالسازی میکروارگانیسمهای مفید خاک، به بهبود ساختار خاک و افزایش جذب مواد غذایی کمک میکند.
اجزای اصلی کود هیومیک اسید:
کود هیومیک اسید از ترکیبات آلی و معدنی متعددی تشکیل شده است که به بهبود خاک و افزایش رشد گیاهان کمک میکنند. این ترکیبات باعث افزایش فعالیت میکروبی خاک، بهبود جذب عناصر غذایی و افزایش مقاومت گیاه در برابر تنشهای محیطی میشوند.اجزای اصلی این کود شامل موارد زیر است:
هیومیک اسید: افزایش جذب عناصر غذایی، بهبود ساختار خاک و تحریک رشد ریشه.
فولویک اسید: کمک به جذب سریعتر عناصر غذایی و افزایش مقاومت گیاه در برابر تنشها.
مواد آلی (کربن آلی): بهبود فعالیت میکروبی و افزایش ظرفیت نگهداری آب در خاک.

انواع کود هیومیک اسید
اسید هیومیک یکی از محبوب ترین انواع آن است که به دلیل سهولت کاربرد و جذب سریع توسط گیاهان مورد توجه قرار می گیرد. کود هیومیک اسید درای انواع مختلیف از جمله پودری، مایع و گرانوله می باشد.
هیومیک اسید پودری (جامد):
اسیدهای هیومیک پودری وجود دارد که به عنوان اصلاح کننده همه کاره برای خاک مورد استفاده قرار میگرد.
محلولپذیر در آب و مناسب برای مصرف در آبیاری و محلولپاشی.
مزایا: ماندگاری بالا، حملونقل آسان و قابلیت تنظیم غلظت.
هیومیک اسید مایع
میتوان گفت کود هیومیک اسید مایع یکی از پرکاربردتری انواع کودهای بازار است.
بهصورت آماده و محلول در آب، برای استفاده در آبیاری و محلولپاشی.
مزایا: استفاده آسان، جذب سریعتر و اثربخشی بهتر در کوتاهمدت.
هیومیک اسید گرانوله (پلتشده)
بهصورت گرانول یا پلت، برای استفاده مستقیم در خاک.
مزایا: آزادسازی تدریجی و ماندگاری طولانیتر در خاک.

کود هیومیک اسید برای چه گیاهانی مناسب است؟
کود هیومیک اسید مایع به دلیل قابلیت جذب سریع و تأثیرگذاری بالا، برای انواع گیاهان زراعی، باغی، گلخانهای و زینتی مناسب است. این کود میتواند به رشد ریشه، افزایش جذب مواد مغذی و بهبود کیفیت خاک کمک کند. در ادامه، دستهبندی گیاهانی که هیومیک اسید مایع برای آنها مفید است آورده شده است:
-
محصولات زراعی (کشاورزی)
- انواع گندم، جو، برنج: باعث افزایش جوانهزنی، همچنین بهبود بهبود ریشهزایی و افزایش مقاومت در برابر تنشهای محیطی خواهد شد.
- پنبه و کلزا: افزایش میزان برداشت و بهبود کیفیت محصول
- حبوبات (لوبیا، نخود، عدس و سویا): بهبود تثبیت نیتروژن و افزایش عملکرد
-
درختان میوه
- درختان مرکبات (پرتقال، لیمو، نارنگی و گریپفروت): تقویت ریشه، افزایش گلدهی و بهبود کیفیت میوه
- درختان هستهدار (هلو، زردآلو، آلو و گیلاس): افزایش مقاومت در برابر بیماریها و بهبود طعم و رنگ میوه
- درختان دانهدار (سیب، گلابی و به): بهبود جذب عناصر مغذی و افزایش مقاومت به سرما
- درختان خشکباری (پسته، بادام، گردو و فندق): افزایش رشد جوانهها و جلوگیری از ریزش زودهنگام میوه
-
محصولات گلخانهای
- گوجهفرنگی، خیار، فلفل و بادمجان: افزایش رشد گیاه، کاهش نیاز به کودهای شیمیایی و بهبود کیفیت محصول
- توتفرنگی: افزایش گلدهی و تولید میوههای درشت و باکیفیت
- سبزیجات برگدار (کاهو، اسفناج، جعفری و گشنیز): بهبود رشد و افزایش ماندگاری پس از برداشت
-
گیاهان زینتی و فضای سبز
- گلهای آپارتمانی (سانسوریا، پتوس، فیکوس، بنفشه آفریقایی و ارکیده): افزایش رشد و سرسبزی برگها
- درختچههای زینتی (رز، شمشاد، یاس و ختمی): بهبود گلدهی و تقویت ریشه
- چمنهای فضای سبز: افزایش تراکم و سبزینگی چمن و کاهش آسیبهای ناشی از خشکی
- گیاهان دارویی و صنعتی
- زعفران: افزایش تعداد گلها و کیفیت کلالهها
- آلوئهورا: بهبود رشد برگها و افزایش میزان ژل
- نعناع، آویشن، بابونه و رزماری: افزایش اسانس و عطر گیاه

مزایای استفاده از کود هیومیک اسید برای خاک
استفاده از کودهای اسید هیومیک در خاک می تواند به بهبود قابل توجهی در عملکرد و کیفیت آن منجر شود. از مزایای مهم اسید هیومیک می توان به نرمی خاک اشاره کرد که باعث افزایش هوادهی و حفظ آب می شود و آن را بهبود می بخشد. این به ویژه در خاکهای شنی یا فشرده مفید است، جایی که حفظ رطوبت می تواند یک چالش باشد. علاوه بر این، اسید هیومیک میکروارگانیسمهای مفیدی را تشویق میکند که بیشتر به سلامت خاک کمک میکنند. از مزایای کود هیومیک اسید می توان به چند مورد اشاره کرد:
-
افزایش جذب مواد مغذی
هیومیک اسید با کلات کردن عناصر غذایی مانند نیتروژن، فسفر، پتاسیم، آهن، روی و منگنز، جذب این مواد را برای گیاه تسهیل میکند.
-
بهبود ساختار خاک
در خاکهای رسی، با ایجاد تخلخل، تهویه و نفوذ آب را افزایش میدهد و در خاکهای شنی، ظرفیت نگهداری آب را بالا میبرد.
-
افزایش فعالیت میکروبی خاک
مواد آلی موجود در هیومیک اسید محیط مناسبی را برای رشد و تکثیر میکروارگانیسمهای مفید خاک فراهم میکند.
-
افزایش رشد ریشه و توسعه سیستم ریشهای
هیومیک اسید رشد ریشه را تحریک میکند و موجب جذب بهتر آب و مواد غذایی میشود.
-
کاهش شوری خاک
این کود با جلوگیری از تجمع نمکها در اطراف ریشه، از تنش شوری جلوگیری میکند.
-
افزایش مقاومت گیاه در برابر تنشها
مقاومت گیاه در برابر تنشهای خشکی، شوری و سرما افزایش مییابد.
-
افزایش کیفیت و کمیت محصول
در محصولات زراعی و باغی، کیفیت و میزان محصول بهبود مییابد.
معایب کودهای اسید هیومیک
معایب و محدودیتهای کود هیومیک اسید در حالی که کودهای اسید هیومیک فواید زیادی برای سلامت خاک و رشد گیاه دارند، اما بدون مضرات نیستند. یکی از محدودیت های قابل توجه، تنوع در کیفیت محصولات اسید هیومیک موجود در بازار است. در حالی که اسید هیومیک می تواند جذب مواد مغذی را افزایش داده و ساختار خاک را بهبود بخشد، استفاده بیش از حد ممکن است منجر به عدم تعادل مواد مغذی یا حتی سمی شدن آن شود:
اثرگذاری تدریجی: نتایج این کود در بلندمدت مشخص میشود و بلافاصله قابل مشاهده نیست.
عدم تأمین مستقیم عناصر غذایی: هیومیک اسید بیشتر به جذب بهتر عناصر کمک میکند و خود منبع تغذیه مستقیم نیست.
حساسیت به میزان مصرف: استفاده بیشازحد میتواند باعث اختلال در جذب برخی عناصر غذایی شود.

نحوه استفاده از کود هیومیک اسید
برای استفاده از پتانسیل کامل کود هیومیک اسید، درک خواص منحصر به فرد آن و نحوه تعامل آنها با خاک و گیاهان ضروری است. هنگام استفاده از این ترکیب آلی، ترکیب آن را با آبیاری سبک برای تسهیل جذب در نظر بگیرید. در زیر مواردی برای نحوه درست استفاده از ای کود اشاره شده است:
- برای گیاهان باغچهای و زراعی
مقدار مصرف: ۱۰۰ تا ۲۰۰ کیلوگرم در هر هکتار بهصورت گرانوله یا ۵ تا ۱۰ کیلوگرم پودر در هکتار.
زمان مصرف: پیش از کاشت یا همزمان با کاشت.
نحوه مصرف: با خاک مخلوط شود یا همراه با آب آبیاری استفاده گردد.
- برای درختان میوه
مقدار مصرف: ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ گرم برای هر درخت بالغ (بهصورت پودر یا مایع).
زمان مصرف: اوایل بهار یا پاییز.
نحوه مصرف: بهصورت چالکود یا همراه با آبیاری قطرهای.
- برای گیاهان آپارتمانی
مقدار مصرف: ۲ تا ۵ گرم پودر یا ۵۰ تا ۱۰۰ میلیلیتر محلول در هر گلدان.
زمان مصرف: هر ۴ تا ۶ هفته یکبار در فصل رشد.
نحوه مصرف: محلولپاشی روی برگها یا آبیاری.
نکات مهم هنگام استفاده از کود هیومیک اسید
- از اختلاط با کودهای حاوی کلسیم بالا خودداری کنید.
- در محلولپاشی، دمای هوا باید مناسب باشد (صبح زود یا عصر) تا از سوختگی برگ جلوگیری شود.
- در خاکهای فقیر، مصرف هیومیک اسید باید بهصورت مستمر و در چند نوبت انجام شود.
- پس از مصرف کود، آبیاری مناسب انجام دهید تا مواد بهخوبی در خاک نفوذ کنند.
مقایسه هیومیک اسید با سایر کودهای آلی
در زیر جدولی تهیه گردیده است تا کود هیومیک اسید با سایر کودهای آلی مقایسه گردد:
ویژگی | هیومیک اسید | کود مرغی | کود گوسفندی | ورمی کمپوست |
مواد آلی | بسیار بالا | متوسط | بالا | بسیار بالا |
افزایش جذب مواد | عالی | متوسط | متوسط | خوب |
اصلاح ساختار خاک | عالی | متوسط | خوب | عالی |
رشد ریشه | بسیار زیاد | زیاد | زیاد | زیاد |
اثر فوری | متوسط | کند | کمد | متوسط |
سوالات متداول
آیا هیومیک اسید یک کود کامل است؟
خیر. هیومیک اسید بیشتر یک بهبوددهنده خاک و افزایشدهنده جذب مواد مغذی است و نمیتواند جایگزین کودهای NPK شود.
بهترین زمان مصرف هیومیک اسید چه زمانی است؟
در ابتدای فصل رشد (بهار) و همچنین در دورههای تنش یا پس از برداشت محصول.
آیا مصرف بیشازحد هیومیک اسید مضر است؟
بله. مصرف بیشازحد ممکن است تعادل عناصر غذایی در خاک را برهم بزند و رشد گیاه را مختل کند.